Yerel hizmetlerin sunulmasında yetkili ve görevli belediyelerin en yetkili organı, belediye tüzel kişiliğin başı ve temsilcisi olan belediye başkanlarının seçilmesi sürecini ele aldığımız yazı dizimizi bu yazı ile tamamlayalım. Belediye başkanlarının görev süreleri içinde hizmetlerinin yürütülmesinde hesap verebilirlik ve sorumluluk açısından çok hassas davranmaları gerekir. Bu hem olması gereken hem de beklenen bir durumdur. Ancak belediye başkanlarının seçilmelerine ilişkin süreçlerin sağlıklı işletilmediği durumlarda, bir sonraki seçimlerde tekrar aday gösterilme kaygısının da etkili olacağı dikkate alındığında, belediye başkanlarının halka karşı sorumlulukları kadar partilerine karşı da aynı derece sorumlulukları söz konusu olacaktır. Beklentilerin çatıştığı durumlarda ise belediye başkanları bir tercih yapmak zorunda kalacaklardır. Bu tercihlerin, partilerinin genel merkezlerini rahatsız etmesi durumunda partinin üst kurulları tarafından istifalarının istenmesine kadar gidecek bir sürece evrilebilmektedir. Bu süreç iktidardaki siyasi partiye karşı olursa bırakın partiden istifasının istenmesini, belediye başkanlığından istifası bile istenmektedir. Nitekim son yıllarda çok sayıda belediye başkanı süresi dolmadan çeşitli gerekçelerle görevinden istifa etmiş (ya da istifa ettirilmiş) ve hatta gözyaşları içinde ayrılanlar bile olmuştur. 5 yıllık süresi dolmadan görevlerinden ayrılan belediye başkanlarına ilişkin ayrıntıların yer aldığı “Belediye Başkan Adaylarının Belirlenmesinde Demokraturun Etkisi Var mı?” başlıklı çalışmaya internet sitemiz www.mesutkoc.com/akademik adresinden erişim sağlayabilirsiniz.
Seçimler gibi demokratik süreçlerin sağlıklı şekilde yürümesi seçimlerin demokratik bir biçimde yapılabilmesiyle doğrudan ilgilidir. Demokratik seçimler ise demokratik süreçlerden çıkmış kişilerce yürütülmesi gereken bir demokratik hayat unsurudur. Adayların belirlenmesi, parti içi demokrasiyi sarsmadan parti içi dinamikleri ve insicamı da gözeterek gerçekleştirilebilirse hem siyasi hayat sağlıklı bir şekilde işlemeye devam eder hem de bu siyasi hayatın yürütüm faaliyetleri nitelikli ve kamu nezdinde meşruiyeti yüksek kimselere teslim edilmiş olur.
Belediye başkan aday adaylarının sayılarının fazla olduğu seçim bölgelerinde partilerin genel merkezleri var olan güçlerine güç katarlar. Bunun farkında olan parti üst yönetimleri başkan adayının partisinin kayıtlı üyeleri arasından seçilmesi yöntemini hiç gündeme getirmez ve uygulamaz. Aday adayları da “aday ben olurum” hayali ve beklentisiyle bu sürece ilişkin bir değerlendirme yapmaz ve partinin üst kademelerinden birilerine ulaşmaya ve onlarla çekilmiş bir fotoğraf karesini sosyal medyada ön plana çıkarmaya çalışır. Hal böyle olunca, belediye başkan adayının belirlenmesinde parti teşkilatlarında demokratik ilkelerin işletilmemesi, “başkanınızı biz belirledik, hadi siz de onaylayıverin” şeklinde parti üst yönetimi tarafından belirlenen adayların dayatılması anlamına gelebilecek bir yaklaşıma doğru gider. Bu da bir nevi demokratur anlamına gelir aslında. Seçimle gelinecek makama atanmış aday! Demokrasi görünümlü demokratur seçimin meşruiyetini de sorgulanır hale getirebilecek ve beraberinde sağlıksız süreçler zincirleme diğer alanları da olumsuz etkileyecektir.
Sonuç olarak, yerel halka yakınlığı, yerel ihtiyaçların tespitinde sahip olduğu avantajlar vb. gerekçelerle demokrasinin temeli olarak görülen yerel yönetimlerin temsilcilerinin belirlendiği yerel seçimlerde demokratik ilkelerin ve katılımcı mekanizmaların uygulanması büyük öneme sahiptir. Halkın büyük bir bölümüne hizmet sunan belediyelerde, başkanların göreve gelmesi ve görev yaptığı dönemde hesap verebilirlik ilkesine riayet etmesi ve seçmene karşı sorumluluk taşımasında seçimin meşruiyetinin etkisi vardır. Demokratik baskınlığa sebebiyet vermeden, demokrasinin en geniş düzeyde uygulanabileceği, halkın katılımının ve denetim mekanizmalarının işler durumda olacağı bir süreç mümkündür. Böyle bir anlayışıyla yapılacak seçimler sonunda aday olanlar halkın kendi belirlediği adaylar olacak ve onların arasından en nitelikli belediye başkanları seçilebilecektir. Nitelikli belediye başkanları da belediye politikalarını ve uygulamalarını seçmenlere karşı sorumlu oldukları bilinciyle oluşturacak, kentsel yaşamın kalitesini arttıracaktır.
Tekrar buluşuncaya kadar hoşcakalın.
15.12.2023