Kamu yönetimi yapılanması içerisinde belediyeler oldukça önemlidir. Yerel yönetim idareleri arasında başta geldiğini söyleyebiliriz. Belediyenin organları olarak işlev gören belediye başkanı, belediye meclisi ve belediye encümeni arasında da başkan öne çıkar. Diğer ikisine başkanlık etmesi ile birlikte sahip olduğu yetkiler bu durumun oluşmasında etkilidir. Geçtiğimiz yazıda yer verdiğimiz için tekrar değinmeyelim. Belediye başkan adaylığı konusuna devam edelim.
5 yılda bir yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde, Belediye başkan adayları ve belediye meclis üyesi adayları farklı oy pusulaları ile seçim sandığına atılmak suretiyle vatandaşların oylarına sunulur. Vatandaşlar pusulada yer alan siyasi parti ve bağımsız adaylardan birini tercih etmek suretiyle başkanı belirlemiş olur. Her siyasi parti bir belediye başkan adayı gösterebilir. Bu sayının artması bugüne kadar hiç tartışılmamış ve hiçbir şekilde gündeme getirilmemiştir. Biz bu vesile ile burada tartışmaya açmış olalım. Ülkemizde uygulanan seçim mevzuatına göre belediye başkanı adayı olabilmek için kriterler oldukça geniş tutulmuştur. Ancak bu genişliğin pratikte karşılığı olup olmadığı tartışmalıdır. Diğer taraftan belediye başkan adayı olmak için asgari şartlar oldukça düşüktür. 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun on birinci maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla, on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı belediye başkanlığına, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliğine seçilebilir. Kısaca belediye başkan adayı olmak için ilkokul mezunu olmak yeterlidir. Çalışanlarının arasında ön lisans ve lisans ve hatta yüksek lisans mezunları olmasına karşın belediye başkan adaylığı şartının ilkokul olarak kalması oldukça ilginçtir. Tabi uygulamada ilkokul mezunu başkan az seçiliyor olabilir ancak bu mevzuatın güncellenmesine engel değildir. Bu tartışmaya da burada girmeyeceğiz. Merak eden okuyucularımız internet sitemizden bu konuda yazılmış İngilizce makalemize ulaşabilir (www.mesutkoc.com/akademik) ve okuyabilirler.
Belediye başkanı olmak için siyasi partilerden adaylığın yanında bağımsız olarak aday olmak da mümkündür. Ancak bağımsız aday olarak seçimleri kazanmak kolay değildir. Farklı türlerde 1391 belediyenin bulunduğu Türkiye’de, en son yapılan 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimleri sonucunda, biri il ve 12’si ilçe olmak üzere, toplamda sadece ve sadece 13 belediyede başkanlık yarışını bağımsız adaylar kazanmıştır. Bağımsız seçimlere girip kazanan belediye başkan adaylarının daha önceki dönemlerde farklı partilerden seçilerek başkanlık yaptıkları ya da aday oldukları da yine unutulmamalıdır. Özetle, bu konuda net bir sayı bulunmamakla birlikte, daha önceden herhangi bir parti bağı bulunmadan bağımsız aday olarak seçilen belediye başkanı yok denecek kadar azdır.
Belediye başkan adaylığı sürecinin farklı boyutlarıyla birçok zorlu aşamaları var demiştik. Bu konuya devam edeceğiz. Yaklaşan yerel seçimler öncesi bu konuda görüşlerinizi e-posta aracılığıyla yazabilirsiniz. Tekrar görüşünceye kadar hoşcakalın.
26.09.2023
hocam yazınız çok güzel. mezuniyet şartını en az liseye çekmeli mevzuat.yerel seçimler tabiri caizse üç bilinmeyenli bir denklem gibi. özellikle kırsal alanda muhtarlık seçimiyle birlikte yapılıyor olması ayrı bir handikap.bu konuyla ilgili ben de yerel dinamikleri öne çıkan bir makale yazacağım.
Teşekkür ederim.